نامزدی، یکی از شیرین‌ترین دوره‌های زندگی است که با امید به آینده‌ای مشترک آغاز می‌شود. با این حال، گاهی اوقات این وعده ازدواج به سرانجام نمی‌رسد و طرفین تصمیم به جدایی می‌گیرند. در چنین شرایطی، مسائل حقوقی متعددی مطرح می‌شود که بی‌توجهی به آن‌ها می‌تواند منجر به ضررهای مالی و حتی عاطفی شود. در این مقاله به بررسی مفهوم حقوقی نامزدی، حق فسخ آن، و نحوه جبران خسارات ناشی از بر هم زدن آن می‌پردازیم.
نامزدی، وعده‌ای برای ازدواج نه یک عقد رسمی
از نظر قانونی، نامزدی صرفاً یک “وعده” برای ازدواج است و نه خود عقد نکاح. قانون مدنی ایران به صراحت بیان می‌کند که هر یک از طرفین می‌توانند نامزدی را به هم بزنند و این امر هیچ گونه تعهد حقوقی برای ازدواج اجباری ایجاد نمی‌کند. بنابراین، هیچ دادگاهی نمی‌تواند دو نفر را مجبور به ازدواج کند، حتی اگر قرارداد نامزدی امضا کرده باشند.
خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی
هرچند که فسخ نامزدی از نظر قانونی آزاد است، اما به این معنی نیست که هیچ مسئولیتی در قبال هزینه‌های انجام شده وجود ندارد. قانون برای جلوگیری از زیان مالی طرفین، دو نوع خسارت را قابل جبران دانسته است:
۱. استرداد هدایا: یکی از مهم‌ترین بخش‌های حقوقی نامزدی، مسئله هدایایی است که در این مدت بین طرفین و خانواده‌های آن‌ها رد و بدل می‌شود.
- هدایای مصرفی: هدایایی مانند شیرینی، غذا، یا گل که ذاتاً مصرف می‌شوند، قابل استرداد نیستند.
- هدایای غیرمصرفی: هدایایی مانند طلا، جواهرات، ساعت، یا لوازم‌خانگی باید به یکدیگر بازگردانده شوند. اگر این هدایا موجود نباشند، باید قیمت آن‌ها (در زمان خرید) پرداخت شود.
۲. خسارات مالی مستقیم: این خسارات شامل هزینه‌هایی است که برای مقدمات ازدواج صورت گرفته و در صورت بر هم خوردن نامزدی، به هدر می‌رود. مثال‌هایی از این خسارات عبارتند از:
- هزینه کرایه تالار و باغ عروسی.
- بیعانه یا مبلغ پرداخت شده به آتلیه عکاسی.
- هزینه خرید یا دوخت لباس عروس و داماد.
قانون مدنی به طرفی که نامزدی را به هم زده، اجازه می‌دهد تا خسارات طرف مقابل را که به دلیل “ایجاد بی‌دلیل” وعده ازدواج ایجاد شده، جبران کند. البته، اثبات این خسارات نیازمند ارائه مدارک و فاکتورهای معتبر است.
تفاوت خسارات مالی و غیرمالی
در حقوق ایران، خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی تنها شامل خسارات “مالی” است. خسارات غیرمالی مانند آسیب‌های روحی، از بین رفتن آبرو یا لطمه به حیثیت، به دلیل ماهیت نامشخص و دشواری در اثبات و تعیین میزان خسارت، معمولاً قابل مطالبه نیستند. این موضوع نشان می‌دهد که قانون بیشتر بر جبران زیان‌های اقتصادی تمرکز دارد تا آسیب‌های روحی.
پیگیری حقوقی و نقش وکیل
مطالبه خسارات ناشی از بر هم زدن نامزدی، فرآیندی کاملاً قانونی است که نیاز به دانش و تجربه کافی دارد. جمع‌آوری مدارک، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده در دادگاه، می‌تواند برای افرادی که با این مسائل آشنا نیستند، بسیار دشوار باشد. یک وکیل متخصص، با تسلط بر قوانین خانواده، شما را در این مسیر راهنمایی می‌کند.
مژگان خدری، وکیل پایه یک دادگستری، با سابقه موفق در پرونده‌های مربوط به دعاوی خانواده، آماده است تا شما را در استرداد هدایا و مطالبه خسارات مالی ناشی از بر هم خوردن نامزدی یاری کند.
با مشاوره حقوقی تخصصی، می‌توانید حقوق خود را به درستی شناسایی کرده و از ضررهای مالی احتمالی جلوگیری کنید.
برای دریافت مشاوره حقوقی، همین حالا با ما تماس بگیرید.