مهریه، که در فقه اسلامی با عنوان صداق نیز شناخته می‌شود، یکی از مهم‌ترین حقوق مالی است که به زن در هنگام عقد ازدواج تعلق می‌گیرد. این مبلغ یا مال، به عنوان یک دین بر عهده مرد قرار می‌گیرد و زن مالک آن می‌شود. مهریه تنها یک هدیه نیست، بلکه یک پشتوانه مالی است که از نظر قانونی و شرعی، در هر زمان که زن اراده کند، قابل مطالبه است. شناخت انواع مهریه و نحوه مطالبه آن، برای هر دو طرف عقد ازدواج ضروری است.
انواع مهریه در قانون ایران
قانون مدنی ایران، سه نوع اصلی از مهریه را به رسمیت شناخته است که هر کدام شرایط و احکام خاص خود را دارند.
- مهرالمسمی: این رایج‌ترین نوع مهریه است. مهرالمسمی مالی است که مقدار یا نوع آن در هنگام عقد ازدواج، با توافق کامل طرفین، مشخص و در عقدنامه قید می‌شود. این مبلغ می‌تواند سکه طلا، وجه نقد، املاک یا هر مال دیگری باشد که ارزش مالی دارد.
- مهرالمثل: در شرایطی که مهریه در عقد تعیین نشده باشد یا عقد باطل اعلام شود اما رابطه زناشویی برقرار شده باشد، مهریه بر اساس عرف و شأن اجتماعی زن تعیین می‌شود. دادگاه با نظر کارشناس، مهریه‌ای را مشخص می‌کند که متناسب با موقعیت خانوادگی، سن، تحصیلات، زیبایی و سایر ویژگی‌های زن باشد.
- مهرالمتعه: این نوع مهریه زمانی مطرح می‌شود که مرد، همسر خود را قبل از برقراری رابطه زناشویی طلاق دهد و مهریه‌ای در عقد تعیین نشده باشد. در این حالت، دادگاه با در نظر گرفتن وضعیت مالی مرد و توانایی او، مبلغی را به عنوان مهریه تعیین می‌کند.
حق مطالبه مهریه: عندالمطالبه یا عندالاستطاعه
مطالبه مهریه، اصلی‌ترین حق مالی زن پس از عقد است. مهریه می‌تواند به دو صورت در عقدنامه ثبت شود:
- عندالمطالبه: این رایج‌ترین شرط است و به این معنی است که زن می‌تواند در هر زمان و بدون نیاز به اثبات توانایی مالی مرد، مهریه خود را از او مطالبه کند.
- عندالاستطاعه: در این حالت، زن تنها زمانی می‌تواند مهریه خود را دریافت کند که اثبات کند مرد توانایی مالی لازم برای پرداخت آن را دارد. اثبات این توانایی، دشواری‌های قانونی خود را دارد و معمولاً بار اثبات آن بر عهده زن است.
راه‌های قانونی برای مطالبه مهریه
برای دریافت مهریه، دو مسیر اصلی قانونی وجود دارد که زن می‌تواند یکی از آن‌ها را انتخاب کند:
- مطالبه از طریق اجرای ثبت: اگر سند ازدواج رسمی باشد، زن می‌تواند مستقیماً به دفتر ثبت ازدواج مراجعه کرده و تقاضای صدور اجرائیه برای مهریه کند. این روش معمولاً سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر از روش قضایی است و از توقیف اموال مرد و ممنوع‌الخروج کردن او آغاز می‌شود.
- مطالبه از طریق دادگاه خانواده: این روش زمانی انتخاب می‌شود که سند ازدواج رسمی نباشد، یا زن بخواهد همزمان با مهریه، سایر حقوق خود مانند نفقه و طلاق را نیز پیگیری کند. در این روش، زن باید با تنظیم دادخواست، مطالبه خود را رسماً به دادگاه اعلام کند.
در صورت عدم توانایی مالی مرد برای پرداخت کامل مهریه (اعسار)، دادگاه با بررسی وضعیت مالی او، حکم به پرداخت مهریه به صورت اقساط صادر می‌کند.
نقش وکیل متخصص در پرونده‌های مهریه
پیگیری پرونده‌های مهریه می‌تواند پیچیدگی‌های زیادی داشته باشد. از تعیین نوع مهریه در صورت عدم ذکر در عقدنامه، تا اثبات اعسار یا توانایی مالی مرد، هر مرحله نیازمند دانش حقوقی دقیق است.
دفتر وکالت مژگان خدری، وکیل پایه یک دادگستری، با سابقه درخشان در پرونده‌های خانواده، شما را در تمامی مراحل مربوط به مهریه یاری می‌کند. با مشاوره تخصصی، شما می‌توانید بهترین مسیر را برای دریافت حق خود انتخاب کنید و از فرآیندهای طولانی و پیچیده قانونی به آسانی عبور کنید.
برای دریافت مشاوره حقوقی، همین حالا با ما تماس بگیرید.