در نظام حقوقی، برای حمایت از افرادی که به دلایلی توانایی مدیریت امور مالی خود را ندارند، قوانینی وضع شده است. مفاهیم رشد، حجر و رفع حجر دقیقاً به همین موضوع می‌پردازند و مشخص می‌کنند که یک فرد از چه زمانی می‌تواند به طور مستقل اموال خود را اداره کند.
حجر: محدودیت قانونی
حجر به وضعیتی گفته می‌شود که فرد به دلیل عدم وجود رشد فکری و عقلی، از تصرف در اموال و حقوق مالی خود منع می‌شود. این محدودیت قانونی به منظور حفاظت از اموال فرد و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی از او صورت می‌گیرد. افراد محجور به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
- صغیر: فردی که به سن بلوغ شرعی نرسیده است. این افراد به صورت مطلق محجور هستند و حق هیچ گونه معامله مالی را ندارند.
- سفیه (غیررشید): فرد بالغی که توانایی مدیریت عقلانی در امور مالی خود را ندارد و اموالش را به صورت غیرمنطقی و با ولخرجی تلف می‌کند.
- مجنون: فردی که دچار جنون و اختلالات روانی است و توانایی تشخیص امور مالی خود را ندارد. جنون می‌تواند دائمی یا ادواری باشد.
رشد: شرط استقلال مالی
رشد به معنای داشتن توانایی لازم برای تشخیص سود و زیان در امور مالی و مدیریت عقلانی اموال است. رشد با رسیدن فرد به سن بلوغ شرعی (۱۵ سال تمام قمری برای پسران و ۹ سال تمام قمری برای دختران) به صورت قانونی فرض می‌شود، اما این فرض قابل اثبات است.
نکات مهم درباره رشد:
- تفاوت رشد و بلوغ: بلوغ یک امر جسمی و شرعی است، اما رشد یک امر عقلی و مالی است. هر فرد بالغ، لزوماً رشید نیست.
- اثبات رشد: پس از سن بلوغ، اگر ولی یا قیم فرد سفیه بودن او را اثبات نکند، فرد رشید فرض می‌شود. در صورت اثبات، او همچنان محجور باقی می‌ماند.
رفع حجر: بازگشت به استقلال
رفع حجر به معنای پایان دادن به وضعیت حجر و اعطای حق تصرف در اموال به فرد محجور است. این فرآیند معمولاً از طریق دادگاه و با ارائه مدارک و شواهد لازم صورت می‌گیرد.
- برای صغیر: با رسیدن صغیر به سن بلوغ و اثبات رشد او، دادگاه حکم رشد را صادر می‌کند و او از حجر خارج می‌شود.
- برای سفیه: فرد سفیه یا ولی او می‌تواند با ارائه دادخواست به دادگاه، درخواست رفع حجر را مطرح کند. دادگاه با بررسی وضعیت فرد و در صورت تأیید رشد او، حکم رفع حجر را صادر می‌کند.
- برای مجنون: اگر جنون فرد ادواری باشد و در دوره بهبودی به سر ببرد، معاملات او در آن دوره معتبر است. در مورد جنون دائمی، رفع حجر امکان‌پذیر نیست.
نقش وکیل در این فرآیند:
فرآیند اثبات رشد و رفع حجر می‌تواند پیچیده و زمان‌بر باشد. یک وکیل متخصص، با تسلط بر رویه‌ها و قوانین دادگاه، می‌تواند به شما در جمع‌آوری مدارک لازم، تنظیم دادخواست و پیگیری پرونده کمک کند تا حقوق قانونی خود را به بهترین شکل ممکن احیا کنید.
دفتر وکالت مژگان خدری، وکیل پایه یک دادگستری، با تجربه در پرونده‌های مربوط به حجر و رشد، آماده ارائه مشاوره و همراهی شما در این فرآیند است.
برای دریافت مشاوره حقوقی، همین حالا با ما تماس بگیرید.